ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၏ ဂုဏ္ရည္အခ်ိဳ႕

ဒီေဆာင္းပါးကို ဆရာသစၥာနီ ေရးခဲ့တာပါ။ တကယ္ေတာ့ ဒီေဆာင္းပါးဟာ သူ႕မတုိင္ခင္ ဆရာေရးခဲ့တဲ့ ဗဟုကဗ်ာေရစီးနွင့္ ေမာ္ဒန္ဝဲ (မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျမန္မာကဗ်ာေလ့လာခ်က္)ရဲ႕ အဆက္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအထဲက အျငင္းပြားစရာ၊ နားမလည္နိုင္စရာ (ဆရာတင္ျပခဲ့တဲ့) အခ်က္အလက္တစ္ခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္ရွင္းလင္းခ်က္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဗဟုကဗ်ာေရစီး ေဆာင္းပါးကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ပထမဆံုးဖတ္ဖူးတာ ကိုညိမ္းညိဳဘေလာ့မွာပါ။ ေနာက္ေတာ့ ဆရာသစၥာနီရဲ႕ ေမာ္ဒန္ရွင္းတမ္းနွင့္ ျမန္မာကဗ်ာျဖစ္ေပၚတိုးတက္မွဳ စာအုပ္မွာ ထပ္ေတြ႕ၿပီး၊ သူ႔ေနာက္ ကပ္လ်က္မွာေတာ့ အခုေဖာ္ျပမယ့္ေဆာင္းပါး ပါရွိခဲ့ပါတယ္။ ပထမေဆာင္းပါးကို အရင္ဖတ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကိုညိမ္းညိဳရဲ႕ ေဟာဒီစာမ်က္နွာ မွာ ေလ့လာနိုင္ပါတယ္။

......................................................................

ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၏ ဂုဏ္ရည္အခ်ိဳ႕

၂၀၀၃ မတ္လက ဟန္သစ္မဂၢဇင္းမွာ “ဗဟုကဗ်ာေရစီးနွင့္ ေမာ္ဒန္ဝဲ” ဆိုတဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေရးလိုက္မိတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေဆာင္းပါးအျဖစ္ ေဖာ္ျပဖို႔ ရည္ရြယ္ခဲ့တာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီကာလတစ္ဝိုက္က ရန္ကုန္မွာ ကဗ်ာဝပ္ေရွာ့ကေလးေတြ လစဥ္ေလာက္လုပ္ျဖစ္ေနတဲ့ အုပ္စုရွိတယ္။ မင္းထက္ေမာင္၊ ခင္ေအာင္ေအး၊ ေဇယ်ာလင္း၊ စန္းဦး၊ ၿငိဏ္းေဝ စသျဖင့္ေပါ့ေလ။ အဲဒီလူေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္ (ဆယ္စုနွစ္တစ္ခု)ျခားတဲ့ လူငယ္ေတြ။ ကဗ်ာကို စြဲၿမဲယံုၾကည္ၿပီး၊ ထဲထဲဝင္ဝင္ ရွိသင့္သေလာက္ရွိတဲ့သူေတြ။ အဲဒါနဲ႔ အဲဒီမွာဖတ္ဖို႔ ခုနစာတမ္းကို ေရးေပးလိုက္တာပဲ။ အဲဒီတုန္းက ဘာျပႆနာမွ မရွိခဲ့ဘူး။ စာတမ္းပါ အခ်က္အလက္ေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္ (ဘာ)ဆိုခ်င္တယ္ဆိုတာ ရွင္းျပစရာမလိုဘဲ သေဘာေပါက္နိုင္တဲ့ ဓါတ္ခံရိွတဲ့ လူေတြခ်ည္းကိုး။

ဒါေပမယ့္ ဟန္သစ္က်မွ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္အေနနဲ႔ ထည္႕လိုက္ေတာ့ ျပႆာနာရွိလာတယ္။ ပထမကဗ်ာသမား ကြက္ကြက္ေလး(တစ္ခု)အတြက္ ရည္ရြယ္ထားတာက မရည္ရြယ္ဘဲနဲ႔ ဒီထက္က်ယ္ျပန္႕တဲ့ ကဗ်ာသမားေတြဆီ ေရာက္သြားတာကိုး။ ဒီေတာ့ စာတမ္းဖတ္ၿပီး သူတို႔လည္း သူတို႔ အျမင္နဲ႔ ေဆြးေႏြးလာတာေတြ ရိွတယ္။ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ေတြ႕လို႔ အျပင္မွာ ေမးျမန္းေဆြးေႏြးတာေတြလည္း ရွိတယ္။ အခုတစ္ခါ အဲဒီေဆာင္းပါးကိုပဲ (ကဗ်ာအထူးျမႇင့္တင္ေရး ရက္သတၱပတ္အစီအစဥ္အျဖစ္နဲ႔) com.mmm Book မွာ အင္တာနက္တင္လိုက္ေတာ့၊ က်ယ္ျပန္႕သထက္ က်ယ္ျပန္႕မယ့္သေဘာ ေဆာင္လာတယ္။ ဒီေတာ့ ေဆာင္းပါးပါ အဓိကအခ်က္အခ်ိဳ႕ကို စာဖတ္သူ (ကဗ်ာဝါသနာပါသူ) အမ်ားစု ဒီထက္လြယ္ကူ ရွင္းလင္းေအာင္ ေျဖရွင္းမယ့္တာဝန္ ရွိလာတယ္လို႔ ယူဆမိတာနဲ႔ ဒီေနာက္ဆက္တြဲ ေဆာင္းပါးကို ေရးမိတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာဆိုတာ ဒါမွမဟုတ္ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့အရာဆိုတာ သာမန္စာဖတ္သူ မဆိုထားနဲ႔ ကဗ်ာဆရာအခ်င္းခ်င္းေတာင္ အဆင့္ဆင့္အေနအထားအရ ကြဲကြဲျပားျပားသေဘာေပါက္နားလည္ေအာင္ ေျပာျပဖို႔ခက္တယ္ဆိုတာ သိထားေတာ့ ခပ္ရြံ႕ရြံ႕ပါပဲ။ ဟုတ္တာ မဟုတ္တာ အပထား၊ စ. မိတဲ့ကိစၥကို တတ္နိုင္သမွ် တာဝန္ယူလိုက္တယ္လို႔ပဲ မိမိဘာသာ သေဘာထားလိုက္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အဲဒီေဆာင္းပါးထဲမွာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အဂၤါရပ္တခ်ိဳ႕ (တခ်ိဳ႕လို႔ ေျပာရတာက တကယ့္ကို အဂၤါရပ္အကုန္အစင္ မဟုတ္ေသးလို႔ပါပဲ) လို႔ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရွင္းရရင္..။

၁။ ကဗ်ာမဆန္ရဘူး
(ကဗ်ာမဆန္ဆန္ေအာင္ ဇြတ္လုပ္ေနၾကတယ္)
ကဗ်ာဟာ ကဗ်ာမဆန္ရဘူးေျပာလိုက္တာကို ႐ုတ္တရက္ သေဘာမေပါက္တာထက္၊ ဘဝင္မက်ျဖစ္သြားတာက ပိုတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ (anti-poetic)လို႔ သံုးလိုက္ရင္ ႐ွဳပ္ကုန္မွာစိုးလို႔ လြယ္လြယ္ေျပာလိုက္တာပါပဲ။ တျခားနိုင္ငံေတြမွာ ကဗ်ာဆန္႔က်င္ေရးဆိုတဲ့ အမည္နဲ႔ ကဗ်ာဂိုဏ္းေတြ ျဖစ္ထြန္းၿပီးခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ ဒါဟာ ကဗ်ာျဖစ္ထြန္းမွဳ သမိုင္းမွာ ကာလရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳ အေလ်ာက္၊ ကဗ်ာသန္႕စင္ေရး လုပ္ခဲ့ၾကတာပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆီမွာ ကဗ်ာဆိုတာ နုရ ႏြဲ႕ရမယ္၊ ကြန္႕ရ ညြန္႔ရမယ္ဆိုတဲ့ အစြဲေဟာင္းက ေတာ္ေတာ္အျမစ္တြယ္ေနတာ ေတြ႕ရတယ္။ ႐ိုးရာအစဥ္အလာ (ဂႏ ၱဝင္)ထဲက ရတုမ်ိဳး လကၤာအသံုးအနွဳန္း (ေပါရာဏ)ေတြ သံုးနိုင္မွ ဟုတ္တယ္ ထင္ေနတဲ့သူေတြ အခုထိရွိေသးတယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီကိစၥကို ေခတ္ေပၚကဗ်ာက သူ႕ရဲ႕ အဓိကလကၡဏာတစ္ရပ္အေနနဲ႔ (စာဟန္မပါတဲ့ စာမဆန္တဲ့) အရပ္သံုးသာဘာစကားကို အစားထိုးသံုးစြဲျခင္းနဲ႔ ေတာ္လွန္ပစ္ခဲ့ၿပီးၿပီ။ ေတာ္ေတာ္အျမစ္တြယ္ေနတယ္လို႔ ေျပရတာက ေခတ္ေပၚဗ်ာတခ်ိဳ႕မွာ ဒီလို အသံုးအနွဳန္းေတြ ဆက္ေတြ႕ေနရလို႔ပဲ။
ေနာက္ ဒီလိုကဗ်ာဆန္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္က အျခားတစ္ဘက္စြန္းမွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆရာတခ်ိဳ႕ကို (အေနာက္တိုင္းမွာ ေခတ္ကုန္ေနၿပီျဖစ္တဲ့) အမွန္လြန္ဝါဒ၊ သေကၤတဝါဒဆိုတာေတြေနာက္ ေကာက္ေကာက္ပါေအာင္ ေထြးေထြးေလွ်ာက္ေရးမွ ကဗ်ာျဖစ္တယ္၊ တန္ဖိုးရွိတယ္လို႔ အထင္ေရာက္ေနၾကတာ ေတြ႕ရျပန္တယ္။ ေမာင္သာနိုးက ခက္လြန္းတဲ့ ေခ်ာက္ကမ္းပါးနဲ႔ လြယ္လြန္းတဲ့ ေခ်ာက္ကမ္းဆိုတဲ့ အစြန္းနွစ္ဖက္ကို ေရွာင္ရွားၾကဖို႕ သတိေပးဖူးတယ္။ ခ်က္က ကဗ်ာဆရာဟိုးလဗ္ကေတာ့.. ကဗ်ာကို ေကာက္ဖတ္လိုက္ရင္ သတင္းစာဖတ္သလို၊ ေဘာလံုးပဲြသြားရသလို ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ရွိရမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ေအာင္ခ်ိမ့္ရဲ႕ မၾကာခင္က ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ ျပဇာတ္မင္းသားကဗ်ာစာအုပ္ အမွာစာမွာလည္း (ကၽြန္ေတာ့္ ကဗ်ာဖတ္တဲ့အခါ၊ ကဗ်ာဖတ္သူမ်ား ေပါ့ပါးလြယ္ကူပါေစ)လို႔ ေလးေလးနက္နက္ ဆႏၵျပဳထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ကဗ်ာကို လြယ္ေအာင္ ေရးရတာခက္ၿပီး၊ ခက္ေအာင္ေရးရတာ လြယ္ေတာ့၊ ကဗ်ာေရတဲ့သူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အဲဒါကိုပဲ ခံတြင္းေတြ႕ေနၾကဟန္ တူပါတယ္။

၂။ ေဝါဟာရဖက္ရွင္႐ွဳိး မဟုတ္ဘူး။
(စကားလံုးႏြံထဲ နစ္ေနၾကတယ္)လို႔ ေျပာခဲ့တာလည္း ဒီသေဘာပဲ။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွာ အသံုးျပဳထားတဲ့ စကားလံုးဆိုတာ၊ အဲဒီကဗ်ာရဲ႕ ရည္ရြယ္ရင္းပန္းတိုင္ကို ပို႕ေဆာင္ေပးမယ့္ ယာဥ္ပဲ.. ။ ဒါေၾကာင့္ စကားလံုးတိုင္းကို သံုးရင္း အဓိကထားရမွာက ဘယ္ေလာက္ခရီးတြင္မလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ပဲ။ လိုရာမေရာက္တဲ့ စကားလံုးဟာ ကဗ်ာတန္ဖိုးကို ယုတ္ေလ်ာ့ေစတဲ့ အနွစ္သာရမဲ့ ေဖာင္းပြဲမွဳပဲ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ ေဒါင္းႏြယ္ေဆြက ပန္းေပါင္းစံုကို ေဝေနေအာင္ပန္ထားတဲ့ အ႐ူးမရဲ႕ ေခါင္းနဲ႔ ဥပမာေပးဖူးတယ္။ အဲဒီေခါင္းက ထြက္လာတဲ့ (အ႐ူးမပါးစပ္) စကားလံုးေတြကေတာ့၊ ကေပါက္တိ ကေပါက္ခ်ာ ခ်ည္႕နဲ႕နဲ႕။ ကဗ်ာဆိုတာ ကန္႕သတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္အတြင္း၊ ကန္႕သတ္ထားတဲ့ ပမာဏအတြင္း၊ ကန္႕သတ္ထားတဲ့ စကားလံုးေတြကို အသံုးျပဳထားတဲ့၊ တိက်တဲ့ ေဝါဟာရအစုအေဝးပါပဲ။

၃။ နက္႐ွိဳင္းရမယ္။
(အနွစ္မပါဘဲ အဆန္ေခ်ာင္ေနတာေတြ႕ရတယ္)
ဒုတိယအခ်က္နဲ႔လည္း ပတ္သတ္တယ္။ စကားလံုးေတြနဲ႕ ဟန္ေရးျပ၊ ၿဖဲေျခာက္ထားတဲ့ ကဗ်ာအေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕ရတယ္။ အတြင္းနွိဳက္ ရွာေဖြလိုက္ေတာ့၊ ေလးေလးနက္နက္ ဆိုလိုခ်င္တာ မေတြ႔ရဘူး။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ.. အဲဒီကဗ်ာဆရာက ေလာကကို ဘယ္ေလာက္ နက္နက္႐ွဳိင္း႐ွိဳင္း ဆင္ျခင္သံုးသပ္နိုင္သလဲ ဆိုတဲ့ အေပၚမွာ တည္မွီေနတာ အမွန္ပါပဲ။ ကဗ်ာေတြဟာ အေပၚယံ ပုဂၢလိကေဝဒနာေလာက္ကို ဇာခ်ဲ႕ၿပီး ေပါေလာေမ်ာေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီေဝဒနာကို အရင္ခံၿပီး ေလာကအျမင္တစ္ခု အဆင့္ေရာက္ေအာင္ တြန္းတင္နိုင္တာ မေတြ႔ရဘူး။ ခံစားမွဳ (ေဝဒနာ)ကို အေျခခံတဲ့ “ထုတ္ယူဆင္ျခင္ ယုတၱိေဗဒ” သေဘာလကၡဏာကို အဆင့္ျမင့္ကဗ်ာတစ္ခ်ိဳ႕မွာ ရွာေတြ႔နိုင္ပါတယ္။

၄။ ၾကည္လင္ရမယ္၊ သန္႔စင္ရမယ္။
(ဖန္တီးမွဳ မဟုတ္ဘဲ၊ ဝိုးတိုးဝါးတား ျဖစ္ေနတာေတြ႔ရတယ္)
အနုပညာရပ္တိုင္းမွာ မရွိမျဖစ္တဲ့ အၾကည္ဓါတ္ (Purity)ကို ေျပာလိုက္တာပဲ။ အဲဒါဟာ အနုပညာရဲ႕ အတြင္းအနွစ္လည္း ျဖစ္တယ္။ ေရေဆးအၾကည္ကားတစ္ခ်ပ္ကို တိုးလ်ွိဳေပါက္ (အလင္းေပါက္) Transparent ျဖစ္ေနသလိုေပါ့။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာ ဝိုးတဝါးေအာင္ တမင္လုပ္ယူရတာမ်ိဳး ရွိေပမဲ့၊ အဲဒါက အၾကည္ဓါတ္ မပ်က္ရဘူး။ ဖန္တီးတာ မဟုတ္ဘဲ၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ မရည္ရြယ္ဘဲ ဝိုးတဝါး ႐ွဳပ္ေထြးေနတာမ်ိဳးနဲ႔ ကြဲျပားသိသာတယ္။

၅။ ႐ိုးသားရမယ္
(ဟန္ေဆာင္တာေတြ၊ ဟန္လုပ္တာေတြ မ်ားေနတယ္)
ကဗ်ာဆရာဟာ ကဗ်ာမေရးခင္ေရာ၊ ေရးေနခိုက္မွာပါ ႐ိုးသားတဲ့ စိတ္ရွိထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ မေရးခင္ကတည္းက လူအထင္ႀကီးေစခ်င္၊ လူတတ္ႀကီးလုပ္ျပခ်င္စိတ္နဲ႔ ဟန္ျဒပ္ထုတ္ဖို႔ ေရးလိုက္တဲ့ ကဗ်ာဟာ၊ ဘယ္လိုမွ ေကာင္းလာနိုင္စရာ မရွိပါဘူး။ ဒီစိတ္ဓါတ္က လူစည္စည္ ပြဲေစ်းတန္းမွာ ေဗ်ာက္အိုးေဖာက္တဲ့ ကေလးစိတ္ေလာက္ပဲ အဆင့္ရွိပါတယ္။ ကဗ်ာေရးေနတဲ့ အခိုက္မွာေတာ့ ပို႐ိုးသားဖို႔ လိုတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သစၥာရွိဖို႔ေပါ့။ ေအာင္ခ်ိမ့္ရဲ႕ ျပဇာတ္မင္းသား ကဗ်ာစာအုပ္ထဲက “ဓါတ္တိုင္”ဆိုတဲ့ ကဗ်ာကိုဖတ္ၾကည္႕ပါ။ အင္မတန္ ႐ိုးပါတယ္။ (လူငယ္ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယာက္ကလည္း အဲဒီလိုပဲ အတိအလင္းေျပာတယ္တဲ့) သူက အဲဒီလို႐ိုးေအာင္ေတာ္ေတာ္ႀကိဳးစားရတဲ့အေၾကာင္း ေျပာတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ ခံစားဖတ္႐ွဳၾကည္႔ရင္ ကဗ်ာေကာင္းတစ္ပုဒ္ဆိုတာ ထင္ရွားလာပါလိမ့္မယ္။ ေအာင္ခ်ိမ့္က သူ႕ စာအုပ္အမွာစာမွာ (ေခတ္ေပၚကဗ်ာဟာ လွိဳင္းလို ဆင့္ကာ ဆင့္ကာ၊ ဆင့္ပြားအဓိပၸါယ္မ်ားနဲ႔)လို႔ ေရးခဲ့တယ္။ ကဗ်ာဆရာ ေဖာ္ျပတဲ့ အရာဝထၳဳေတြရဲ႕ေနာက္က (တြဲဘက္အနက္) ရည္ရြယ္ရင္းကိစၥကို ဖတ္သူကရေအာင္ ဖမ္းဆုပ္နိုင္ဖို႔လိုတယ္။ အဲဒါ နိမိတ္ပံု မဟုတ္ပါဘူး။

ဥပမာ သူ႕ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ထဲမွာ ပါတယ္။ အေမစိုက္ထားတဲ့ “ဗုဒၶံသရဏံပန္းမ်ား” ၿခံ႐ိုးမွာ လန္းဆန္းလ်က္။

ခ်ိမ့္ႀကီး ငယ္ငယ္က ေနခဲ့တဲ့အိမ္မွာ ၿခံ႐ိုးရွိမရွိ။ သူ႔အေမကလည္း တကယ္ဗုဒၶံသရဏံပန္းပင္ေတြ စိုက္ မစိုက္၊ ကၽြန္ေတာ္ မသိ။ သိဖုိ႔လည္း မလို၊ ကဗ်ာေရးသူ တကယ္သိေစခ်င္တာက (ကၽြန္ေတာ္ သိတာကေတာ့) ၿခံ႐ိုးနဲ႔ ဗုဒၶံသရဏံပန္းမ်ားရဲ႕ ဆင့္ပြား အဓိပၸါယ္ပဲ။

၆။ သစ္လြင္ရမယ္
(မဲျပာပုဆိုး မျဖစ္ရဘူး)
ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္ထဲကပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ သူနွစ္သက္စရာ စကားလံုးကို ကဗ်ာတိုင္းလိုလိုမွာ ဆီသည္မ လက္သုတ္ဖတ္ျဖစ္ေအာင္ ထပ္ခါတလဲလဲ သံုးစြဲၾကတာမ်ိဳးရွိတယ္။ ေနာက္ႀကိဳက္တာ တစ္ခုေတြ႔ရင္ အျပန္အလွန္ အခ်င္းခ်င္းလည္း ယူငင္သံုးစြဲၾကတယ္။ အဲဒီ ဓေလ့ဟာ မေကာင္းဘူး။

၇။ ဣေႁႏၵရိွရမယ္
(ကလက္တက္တက္နဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာ ကင္းမဲ့ေနတယ္)
အခုေခတ္မွာ ဒါမ်ိဳးရွားသြားၿပီဆိုေပမယ့္၊ တခ်ိဳ႕ရွိေနေသးတယ္။ တစ္ခါကေတာ့ ကဗ်ာကို ေျပာင္ေခ်ာ္ေခ်ာ္ ေနာက္ေတာက္ေတာက္သာ ေရးတတ္တဲ့ အုပ္စုရွိခဲ့ဖူးတယ္။ (ဟာသဂ်ာနယ္ မဂၢဇင္းမ်ားတြင္ ေတြ႕ရေလ့ရွိေတသာ ဟာသကဗ်ာမ်ားနွင့္ မသက္ဆိုင္ပါ)

၈။ ခြန္အားရွိရမယ္
ခံစားမွဳေဝဒနာသက္သက္သာ မဟုတ္ဘဲ၊ ကဗ်ာကို အေထာက္အကူျဖစ္နိုင္တဲ့၊ အားေကာင္းထက္ျမက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ကဗ်ာဆရာက စုစည္းထုတ္ေဖာ္တင္ျပနိုင္မွ ကဗ်ာဟာ ခြန္အားျပည္႔ဝလာမယ္။ အဲဒီတြက္ ကဗ်ာဆရာဟာ အရပ္ရပ္နယ္ပယ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အသိဥာဏ္ဗဟုသုတေတြ ႂကြယ္ဝဖို႔လိုတယ္။ တစ္စပ္တည္းမွာပဲ ကဗ်ာကို အခ်က္အလက္ေတြ ဖံုးလႊမ္းလို႔ ေသြ႕ေျခာက္နိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ကိုလည္း ဂ႐ုထားရမယ္။

၉။ တီထြင္မွဳ ရွိရမယ္
(စတန္႔လုပ္တာနဲ႔ မခြဲတတ္ၾကဘူး)
ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးကို ေဝဖန္တဲ့လူေတြက ဖတ္တဲ့သူ သိသာထင္ရွားေအာင္ ကဗ်ာဥပမာေတြ ထုတ္ျပသင့္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေထာက္ၾကတယ္။ အမွန္ေတာ့ အဲဒီလို ထုတ္ျပဖို႔က အင္မတန္လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို အျပစ္ထုတ္ျပရင္ သူသူကိုယ္ကိုယ္ ကာယကံရွင္ကေတာ့ အျမင္ၾကည္လင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ဆူးလွည္းႀကီး မျဖစ္ခ်င္ဘူး။ အခု ဒီေဆာင္းပါးမွာခ်ိမ့္ႀကီး ကဗ်ာတစ္ခ်ိဳကို ထုတ္ျပရတာ၊ သူနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္က အေကာင္းေျပာေျပာ မေကာင္းေျပာေျပာ ျပႆနာမရွိဘူး။ ၿပီးေတာ့ “ျပဇာတ္ မင္းသား”က ပူပူေႏြးေႏြး ကဗ်ာစာအုပ္၊ အလြယ္တကူ လက္လွမ္းတမီလည္း ရွိေနတာမို႔ ထည္႔ေျပာေနတာပါပဲ။ ဒီတစ္ခါေတာ့ စတန္႔နဲ႔ တီထြင္မွဳ ကြဲျပားေအာင္ျပဖို႔ ထင္ရွားတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ဥပမာထုတ္ျပခ်င္တယ္။ အဲဒါဟာ ေအာင္ေဝးရဲ႕ “ဒိုင္ယာရီ”ဆိုတဲ့ ကဗ်ာပါပဲ။ ဒီကဗ်ာဟာ တီထြင္မွဳ မဟုတ္ပါဘူး။ စတန္႔သက္သက္ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ ဒီလိုေျပာရဲတာက (အမွတ္မမွားရင္) ဒီကိစၥကို သူကိုယ္တိုင္လည္း စာနဲ႔ေပနဲ႔ ဝန္ခံဖူးတယ္ ထင္တယ္။ ၿပီးေတာ့ သူဟာ အင္မတန္အေရထူတဲ့သူမို႔ ထုတ္ျပလိုက္ရတာပါ။ ဒီကဗ်ာကေတာ့ ျပန္ရြတ္ျပဖို႔ မလိုေလာက္ေအာင္ကို ျပႆနာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာမို႔ ေျပာလိုက္တာလည္း ပါတယ္။

၁၀။ ကိုယ္ပိုင္ဟန္ ရွိရမယ္၊ ဆန္ရဲရမယ္
(နာမည္ႀကီးတဲ့ေနာက္၊ ေရစီးေၾကာင္းေနာက္ ေမွ်ာလိုက္ေနၾကတယ္။)
ဘယ္အနုပညာသမားမဆို ကိုယ္ပိုင္ဟန္ေတာ့ ရွိဖို႔လိုပါတယ္။ ဒါလီနဲ႔ ပီကာဆို ကြဲသလိုေပါ့။ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ကဗ်ာေတြဟာ ကဗ်ာအဖတ္နာသူအတြက္ ေအာက္က ကေလာင္နာမည္ကို မၾကည္႕ဘဲနဲ႔ေတာင္ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ေရးတယ္ဆိုတာ သိသာနိုင္သလိုေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာေရးသူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သူလိုလိုက္ေရးတာေတာ့ မေကာင္းဘူး။ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ယိမ္း ကသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ေအာင္ခ်ိမ့္လို တခ်ိဳ႕က လိုက္ေရးၾကတယ္။ ေရစီးေၾကာင္းေနာက္ ေမွ်ာလိုက္တယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ငါးပြက္ရာ ငါးစာခ်တဲ့ ဝသီလိုေပါ့။ ဗီဒီယိုေစ်းကြက္ေကာင္းရင္ ဗီဒီယိုဝိုင္း႐ုိက္ၾကတယ္။ ေျမေစ်းကြက္၊ ကာေစ်းကြက္ေကာင္းတယ္ဆိုရင္ အားလံုး၊ ေျမ၊ ကား ေရာင္းဝယ္လုပ္ကိုင္ၾကေရာ။ ေရစီးေၾကာင္းကို ဆန္ၿပီး ကိုယ့္မူကိုယ့္ဟန္ကို ထူးေထာင္နိုင္မွ ထာဝရရွင္သန္သူျဖစ္တယ္။

၁၁။ အျပည္႕အဝ လြတ္လပ္မွဳရွိရမယ္ (ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေငြေၾကး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားသူ အင္မတန္ နည္းေပမယ့္၊ ကဗ်ာေရးသူ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ နာမည္ႀကီးခ်င္မွဳ၊ အမ်ားႀကိဳက္ခံခ်င္မွဳ စတဲ့အေနွာင္အတည္းေတြနဲ႔ ရည္ရည္ရြယ္ရြယ္ ၿငိတြယ္ေနတတ္ၾကတယ္)လို႔ ေျပာခဲ့ေတာ့ အေတာ္အသင့္ ျပည္႔စံုမယ္ ထင္ပါတယ္။

၁၂။ အထက္တန္းက်တဲ့ အလွတရားနဲ႔ ျပည္႔စံုရမယ္ ကဗ်ာေကာင္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ျဖစ္တည္မွဳမွာ ပါဝင္ေလ့ရွိတဲ့ ဂုဏ္ရည္ပါပဲ။ တျခားကိစၥေတြမွာလို ကဗ်ာမွ ေအာက္လမ္းနည္းသံုးရင္ ေရရွည္မခံပါဘူး။

၁၃။ ကာလနဲ႔ ေဒသသေဘာဟာ ကင္းလြတ္ေနရမယ္ ဘယ္ေခတ္ ဘယ္အခ်ိန္မဆို၊ ဘယ္ေနရာမဆို၊ ပထဝီအပိုင္းအျခား၊ ကာလအပိုင္းအျခားကို ေက်ာ္လႊားၿပီး၊ ကဗ်ာေကာင္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ ခုိင္မာေနတတ္ပါတယ္။ ျမန္မာကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို အာရွ၊ အာဖရိကကပဲ ဖတ္ဖတ္၊ ဥေရာပကပဲ ဖတ္ဖတ္ အရသာရွိေနနိုင္တာမ်ိဳးေပါ့။ စံေတာ္ဝင္ အနုပညာ (Classic) ျဖစ္တယ္ဆိုရမယ္။ ေျပာစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အရွည္ႀကီး ေျပာရမယ္။ အခုေတာ့ ထိုက္သင့္သေလာက္ပဲ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ထုိက္သင့္သေလာက္ ေက်နပ္ၾကလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

သစၥာနီ
(ေမာ္ဒန္ရွင္းတမ္းနွင့္ ျမန္မာကဗ်ာျဖစ္ေပၚတိုးတက္မွဳ)

......................................................................

မွတ္ခ်က္။ ။ေဆာင္းပါးထဲက အင္တာနက္ လင့္ခ္တစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္ ရွာမေတြ႔ဘူး။ ရွာၾကည္႔တဲ့အခါ အနီးစပ္ဆံုး www.foreverspace.com.mm ကိုပဲ ေတြ႔ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဆရာရည္ညႊန္းထားတဲ့ (ဆရာေအာင္ေဝးနဲ႔ ဆရာေအာင္ခ်ိမ့္တို႔) ကဗ်ာေတြကို ေလ့လာနိုင္ေအာင္ တစ္ခါတည္း တြဲတင္ေပးခ်င္ေပမယ့္ ရွာမေတြ႕ျပန္ပါဘူး။ ေနာင္ရွာလို႔ ေတြ႕တဲ့အခါက်ရင္ေတာ့ ျပန္တင္ေပးပါ့မယ္။
ဟန္သစ္မဂၢဇင္းဆိုေတာ့ အခ်ိန္အားျဖင့္ေတာ့ ဒီေဆာင္းပါးဟာ ၁၀နွစ္ေလာက္ ၾကာခဲ့ၿပီဆိုတာေတာ့ သတိခ်ပ္သင့္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဆရာရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို လက္ခံမိတယ္။ ဆရာစိုင္းဝင္းျမင့္ရဲ႕ စကားေလးကို ငွားရမ္းျပင္ဆင္ၿပီးေျပာရရင္ေတာ့ “ခ်စ္ေသာ ျမန္မာဘေလာ့ဂါ ကဗ်ာေရစီးသို႔” ေပါ့။